Với nhiều gia đình Việt Nam hiện nay, mọi người đã không còn xa lạ gì với quả mướp đắng. Không chỉ là một nguyên liệu thực phẩm bổ dưỡng mà nó còn là bài thuốc dân gian hiệu quả. Cùng Vnshop tìm hiểu thêm về loài thực vật này qua bài viết dưới đây.
Mướp đắng là gì ?
Mướp đắng là một loài cây leo hay mọc ở khu vực vùng nhiệt đới hay cận nhiệt đới. Cây mướp đắng có tên tiếng anh là bitter melon hoặc bitter gourd, thuộc họ bí đao.
Loại quả này có thân dây leo, lá có lông, hoa vàng, quả có bề mặt sần sùi, vị đắng nhất trong các loại rau quả. Cây mướp đắng được trồng bằng hạt có ở bên trong quả, khi quả chín thì hạt có màu đỏ.
Một số hình ảnh về mướp đắng
Dưới đây là một số hình ảnh về loại quả này:
Đặc điểm sinh học cây mướp đắng
Hiện nay, trong tự nhiên có 2 loại mướp đắng với các công dụng và đặc điểm khác nhau:
Mướp đắng nhà
Mướp đắng (hay trong miền nam gọi là khổ qua) là loài thực vật nhỏ, thân dây leo bằng tua cuốn, có kích cỡ nhỏ với đường kính khoảng 3 – 6 mm, có cạnh. Lá cây mướp đắng có màu xanh lục và ở mặt dưới thường có màu nhạt hơn ở phía trên. Ngoài ra trên phiến lá thường được bao phủ bởi một lớp lông nhỏ.
Hoa của loài cây này có nách lá, cuống dài và màu vàng nhạt. Khi ra quả, mướp đắng sẽ như một có hình quả trứng kéo dài, mặt ngoài sần sùi. Khi quả chưa chín sẽ có màu xanh và đến khi chín sẽ có màu vàng hồng. Hạt của quả mướp đắng có kiểu dáng dẹp với màu xanh nhạt, khi quả chín thì hạt bên trong sẽ có bao bọc một lớp màng màu đỏ bên ngoài, khá giống với hạt gấc.
Mướp đắng rừng
Mướp đắng rừng (hay còn gọi là khổ qua rừng) cũng là loài thân dây leo, mọc hoang dại ở các vùng nhiệt đới, đặc biệt là ở Trung Quốc, Đông Phi, Ấn độ, Trung Mĩ, Nam Mĩ và Việt Nam.
Quả mướp đắng rừng thuần chủng thường có kiểu dáng nhỏ, ngắn, màu xanh thẫm cùng với nhiều gai nhọn. Tuy vậy, trên thị trường vẫn có những quả mướp đắng rừng to như mướp đắng nhà do được đưa về nhân giống nên những quả mướp đắng rừng lai này ít gai hơn thông thường.
Thời điểm trồng mướp đắng
Cây mướp đắng là loại rau quả dễ trồng, từ khâu chăm sóc đến khi thu hoạch, bạn có thể trồng vào bất kỳ thời điểm quanh năm. Cây mướp đắng có thể trồng ở nhiều loại đất khác nhau, nhưng đa phần là những loại đất tơi xốp, thoáng khí nên bạn có thể trồng được trên cả đất pha cát.
Giá trị dinh dưỡng của quả mướp đắng
Trong mướp đắng có chứa nhiều các vitamin và khoáng chất bổ dưỡng có lợi cho sức khoẻ. Cùng với hàm lượng calo ít và lượng chất xơ cao, quả mướp đắng có thể giúp ngăn ngừa hiệu quả sự tích tụ mỡ dưới da, điều này làm cho loại rau quả này rất thích hợp sử dụng với những người đang trong chế độ giảm béo.
Hơn nữa, các axit amin tự nhiên chứa sẵn trong mướp đắng giúp trung hoà lượng chất béo trong các thức ăn hằng ngày cũng như ngăn chặn quá trình tích tụ mỡ hiệu quả. Đặc biệt là mướp đắng còn chứa hàm lượng nước cao hỗ trợ kiềm chế dầu ăn và hạn chế cảm giác đói ăn.
Trong mướp đắng có 2 thành phần quan trọng:
- Morordicin: là một glucozid vị đắng, có tác dụng diệt vi khuẩn và các siêu vi khuẩn giúp cho cơ thể có thể chống lại các tác nhân gây bệnh.
- Hỗn hợp charatin: được gắn với protein cùng với cấu trúc giống với insulin có tác dụng hạ đường huyết cao ở trong máu một cách từ từ, rất an toàn với người dùng.
Công dụng của mướp đắng tới sức khoẻ
Tốt cho người bị tiểu đường loại II
Theo các nghiên cứu đã chỉ ra rằng quả mướp đắng có thể làm giảm lượng đường trong máu bằng cách tăng quá trình chuyển hoá glucose. Bạn nên uống một ly nước mướp đắng ép mỗi ngày để có thể giúp cho cơ thể bạn nhận được những dưỡng chất cần thiết để phòng ngừa và chống lại bệnh tiểu đường.
Tuy nhiên, nếu như bạn mắc phải các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy hoặc sốt thì nên ngưng sử dụng và đến bệnh viện hỏi ý kiến bác sĩ về chế độ ăn uống cũng như kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên.
Hỗ trợ điều trị và phòng ngừa sỏi thận
Khi đối mặt với bệnh sỏi thận, bạn luôn phải gặp các cơn đau dữ dội, khó chịu. Trong mướp đắng có các thành phần giúp phá vỡ viên sỏi và hỗ trợ đào thải các độc tố qua đường nước tiểu. Bởi do mướp đắng có tác dụng làm giảm nồng độ acid trong nước tiểu cùng với khả năng giảm đau do sỏi thận.
Giảm hàm lượng cholesterol trong cơ thể
Việc kiểm tra nồng độ cholesterol cần được chẩn đoán qua xét nghiệm máu. Trong quả mướp có chứa các dưỡng chất giúp giảm thiểu cholesterol trong máu. Điều này đồng nghĩa với việc giảm thiểu các nguy cơ dẫn đến các bệnh về tim mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Duy trì cho làn da tươi sáng
Với các tinh chất tự nhiên, không độc hại, nhẹ nhàng với da trong mướp đắng mang lại rất nhiều lợi ích cho da, giúp điều trị các bệnh về da như mụn trứng cá, vảy nến, eczema.
Bổ dưỡng cho gan
Mướp đắng là loại rau quả rất thích hợp với những người bị xơ gan, viêm gan, táo bón bởi do quả mướp đắng có công dụng giúp tăng cường chức năng của hệ tiêu hoá, cải thiện chức năng của túi mật và làm giảm ứ dịch.
Ngoài ra, mướp đắng còn hỗ trợ rất tốt cho việc giảm cân cũng như phòng ngừa các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích.
Khả năng tiêu hoá tinh bột hiệu quả
Đây là một trong những lợi ích quan trọng đối với những người bị mắc bệnh tiểu đường. Khi hấp thụ vào trong cơ thể, tinh bột sẽ chuyển hoá thành đường, trong lúc đó mướp đắng sẽ giúp chuyển hoá đường. Điều này sẽ giúp tăng tốc độ chuyển hoá tinh bột và giảm thiểu lượng mỡ tích tụ trong cơ thể.
Giúp cho xương chắc khoẻ và tăng cường hệ miễn dịch
Trong quả mướp đắng có chứa hàm lượng lớn Vitamin K, loại vitamin này đóng vai trò rất quan trọng đối với độ chắc khoẻ của xương cũng như hỗ trợ cho quá trình đông máu và kháng viêm.
Bên cạnh đó, mướp đắng còn giúp tăng cường cho hệ miễn dịch của cơ thể. Với các khoáng chất và dinh dưỡng thiết yếu giúp bạn ngăn ngừa các nguy cơ bị cảm lạnh cũng như giảm các nguy cơ bị dị ứng thực phẩm và các triệu chứng trào ngược dạ dày – thực quản, chứng khó tiêu.
Dùng làm nước tắm cho trẻ sơ sinh
Theo kinh nghiệm xưa của ông bà ta để lại mướp đắng tươi có thành phần kháng thể chống lại virus, ngăn chặn sự lây lan vi khuẩn trong tế bào da. Từ xưa bố mẹ, ông và ta thường sử dụng khổ qua để tắm cho trẻ sơ sinh để giúp bé mát mẻ, kháng khuẩn, sạch da, từ đó không sẽ không còn tình trạng trẻ bị nổi rôm sảy. Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm qua bài viết về Cách tắm cho trẻ sơ sinh bằng mướp đắng.
Hỗ trợ tốt cho các bà mẹ trong thời kỳ mang thai
Quả mướp đắng chứa hàm lượng lớn folate thiết yếu cho thai kì, giúp cho thai nhi tránh các khuyết tật về thần kinh. Cùng với đa dạng các loại vitamin và khoáng chất giúp tăng sức đề kháng và bảo vệ bà bầu khỏi các chất độc hại.
Tuy vậy, các mẹ đang mang thai không nên ăn quá nhiều mướp đắng. Điều này có thể dẫn đến tình trạng dạ dày co giãn theo dạ con dẫn đến nguy cơ sảy thai, sinh non rất nghiêm trọng, đặc biệt là đối với các mẹ có vấn đề về tử cung.
Các món ăn về mướp đắng
Dưới đây mình xin giới thiệu một số các công thức chế biến mướp đắng thành các món ăn và thức uống bổ dưỡng:
Mướp đắng hầm thịt heo
Nguyên liệu chuẩn bị:
- Thịt heo nạc
- Mướp đắng
- Củ cải
- Gia vị: Hạt nêm, mắm, mì chính,…
Cách chế biến:
- Sơ chế và thái lát mướp đắng, cho vào nồi hầm với củ cải và thịt heo nạc. Khi món ăn chín, nêm nếm gia vị đầy đủ theo khẩu vị và dùng nóng.
Công dụng:
Món này ăn liên tục trong 20 ngày, mỗi ngày 1 lần trị viêm họng mạn tính rất hiệu quả. Các triệu chứng viêm nề, ho khan, đau rát họng sẽ được cải thiện.
Nước mướp đắng tươi
Nguyên liệu chuẩn bị: 1 – 2 quả mướp đắng, đường, nước.
Cách pha chế:
- Mướp đắng rồi rửa sạch, để ráo nước.
- Sau đó lấy mướp đắng nghiền nhuyễn, trộn thêm 100g đường trắng để gia tăng hương vị, giữ hỗn hợp trong 2 tiếng.
- Khi uống, cho nước sôi vào hỗn hợp, khuấy đều và lọc nước cốt dùng.
Lưu ý khi dùng:
- Nên uống ngay khi còn ấm.
- Nếu như bạn bị mắc bệnh tiểu đường có thể thay đường bằng cỏ ngọt, cam thảo (bỏ vào sau cùng).
Mướp đắng xào trứng gà
Nguyên liệu chuẩn bị:
- Mướp đắng
- Trứng gà
- Nấm hương
- Dầu ăn (Nên sử dụng dầu thực vật hoặc dầu động vật)
- Gia vị các loại
Cách chế biến:
- Sơ chế 1 trái mướp đắng lớn, thái lát mỏng tròn, nấm hương 50g thái nhỏ.
- Cho mướp đắng, nấm hương vào xào chín, đập 3 quả trứng gà vào, nêm nếm gia vị vừa ăn, tắt bếp.
- Nên dùng khi nóng.
Công dụng của món ăn:
Món ăn này rất tốt cho người bị mỡ máu, tiểu đường hoặc mẩn ngứa.
Canh mướp đắng thịt gà
Nguyên liệu chuẩn bị:
- Mướp đắng.
- Thịt gà.
- Nấm hương.
- Mộc nhĩ.
- Gia vị các loại.
Cách chế biến:
- Sơ chế các nguyên liệu trên cho sạch rồi trút tất cả vào nồi.
- Đổ nước xâm xấp mặt nguyên liệu, hầm đến khi chín nhừ với lửa nhỏ.
- Khi chín, nêm nêm gia vị cho vừa ăn rồi múc ra tô dùng nóng.
Công dụng của món ăn:
- Người tiểu đường có thể ăn món canh này thay cơm.
- Người bị suy nhược khí huyết, thể trạng mỏi mệt, mất ngủ, mắt mờ, đầu choáng, rối loạn chuyển hóa… đều có thể sử dụng canh mướp đắng hầm gà như một bài thuốc hỗ trợ điều trị.
Qua bài viết này, Vnshop mong rằng đã cung cấp được thêm nhiều thông tin về loại rau quả bổ dưỡng – mướp đắng, hy vọng bạn sẽ thấy những thông tin trên sẽ hỗ trợ cho việc chăm sóc sức khoẻ một cách lành mạnh. Xin chân thành cảm ơn các bạn đã dành thời gian theo dõi bài viết này và xin hẹn gặp lại các bạn ở các bài viết tiếp theo.
